Ističe i da Evropska unija, bez udjela SAD, nije u stanju da doprinese rješavanju dugotrajnog spora između Beograda i Prištine.

Vrijeme je da Beograd postane proaktivan u nalaženju prihvatljivog rješenja za dugotrajni spor sa Kosovom, kaže Jelena Milić.

Njen Centar već ima jedan prilično smio prijedlog: pozvao je vladu Srbije da “ili potpuno izbaci preambulu Ustava” ili je promijeni u formulaciju: “Četiri opštine na sjeveru KiM su sastavni dio Srbije.”

“Ta vrsta signala bi možda bio vrlo dobar ‘tizer’ za administraciju na Kosovu, koja je u potpunom rasulu oko toga šta hoće, šta je ustavno prihvatljivo, šta nije. Kad kažete kosovskoj javnosti, evo vam poruka, mi sada južno od Ibra ne smatramo više svojom teritorijom – a pri tom ništa ne dirate, ni rezoluciju SB UN 1224 o Kosovu, ni Briselski sporazum – možda bi to promijenilo i dinamiku kosovskog društva. Možda bi imali situaciju ‘bolje vrabac u ruci nego golub na grani’. Možda bi to bio način da se odblokira sadašnji zastoj, koji predstavlja bezbjednosni, pa i politički izazov za cijeli region, a vjerovatno i šire”, kaže Jelena Milić.

Tvrdi da je CEAS-ov prijedlog već naišao na odobravanje.

“Kada smo izašli sa najavom tog novog izvještaja naišli smo na ohrabrujuće reakcije određenih krugova u srpskoj administraciji, što mislim da je dobro. U pitanju je pripremanje javnosti za jedan veoma bolan period, koji nam predstoji ako želimo da ostanemo na putu evropskih integracija.”

Milić, međutim, ističe i prepreke koje bi mogle da ometaju usvajanje pomenutog prijedloga. Prije svega od strane opozicije u srpskoj skupštini, koja inače, još nije formulisala sopstveni plan za Kosovo. Potom i od strane Rusije koja se, kako kaze, ne usteže od miješanja u pitanjima od geostrateške važnosti za Srbiju. Smetnja su i mnoge zastarjele predrasude u odnosu na Srbiju, dodaje Milić.

“U samom regionu, (na Kosovu i Bosni prije svega), mozda i u nekim djelovima u Evropi, mozda u njemačkoj administraciji i u nekim strukturama u Vašingtonu, kao da postoji orkestrirana opozicija tome da poslije 20 godina ispaštanja i plaćanja sa razlogom za greške i zločine iz prošlosti, sada se još uvijek opstruira da Srbija ponovo uspostavi dobre partnerske odnose sa SAD. Mislim da je od strateškog interesa i za zemlje regiona i za Evropsku uniju da Srbija ojača svoje partnerstvo sa SAD.”

Bezbjednosni garant eventualnog srpsko-kosovskog dogovora trebalo bi da budu SAD, ističe Milić. Njen Centar predlaže pojačano američko vojno prisustvo kroz KFOR ili samostalno, naročito na liniji, eventualne buduće dogovorene demarkacione linije između Srbije i Kosova.

Bez obzira na neprijateljstvo nastalo zbog NATO kampanje na Kosovu, Milić ukazuje na učestalo podsjećanje američke ambasade u Beogradu na bliske američko-srpske odnose iz ne tako davne prošlosti.

Beleženje stogodišnjice podizanja srpske zastave na Bijeloj kući, kao i spašavanje više stotina američkih pilota tokom Drugog svjetskog rata od strane Srbije, su samo dva takva primjera.

CEAS će u svom narednom izvještaju, kaže Jelena Milić – obraditi i pitanje: ko se i zašto plaši jačanja veza Srbije i Amerike?